Szerokość geograficzna

Szerokość geograficzna współrzędna geograficzna określająca kąt pomiędzy prostą przechodzącą przez dany punkt na powierzchni kuli ziemskiej oraz przez jej środek i płaszczyzną równika. Wartości szerokości geograficznej rozciągają się między 0° na równiku i 90° na biegunach. Szerokość geograficzna północna (na północ od równika do bieguna północnego) lub południowa (na południe od równika do bieguna południowego). Na równiku szerokość geograficzna równa jest 0°.

Wartości szerokości geograficznej rozciągają się od 0° na równiku do 90° na biegunach. Szerokość geograficzna może być północna (N) lub południowa (S). Dla kierunku północnego oznacza się ją znakiem dodatnim (lub N), dla kierunku południowego ujemnym (lub S), czyli odpowiednio np.: +90° = 90°N oraz –90° = 90°S.

Zbiór punktów na kuli ziemskiej o tej samej szerokości geograficznej to równoleżnik.

Jednostkami szerokości geograficznej (kąt) są: stopień [°], minuta ['] i sekunda kątowa ["].

1° = 60'

1' = 60"

Szerokość geograficzną w istocie mierzy się bezpośrednio na sferze niebieskiej, gdzie stanowi kąt pomiędzy kierunkiem na zenit a płaszczyzną równika niebieskiego. Szerokością geograficzną jest również wysokość nad horyzontem północnego bieguna niebieskiego.

Niektórym szerokościom nadano własne nazwy:

1. zwrotniki – zwrotnik Raka 23°27'N oraz zwrotnik Koziorożca 23°27'S – równoleżniki wysunięte najdalej na północ i południe, nad którymi Słońce góruje w zenicie,
2. koła podbiegunowe: północne 66°33'N i południowe 66°33'S – równoleżniki, na których dzień trwa dobę i za pół roku noc trwa dobę,
3. ryczące czterdziestki,
4. wyjące pięćdziesiątki,
5. bezludne sześćdziesiątki,
6. końskie szerokości.

Wraz z szerokością geograficzną zmienia się wiele zjawisk geograficznych na kuli ziemskiej, m.in. klimat (im bliżej równika, tym mniejsza szerokość geograficzna, jednocześnie tym cieplej), charakterystyczna roślinność, gleby, itp.